over stoffen...

 Over stoffen…

De basis van bijna ieder borduurwerk is een ondergrondstof waarop gewerkt wordt (een opvallende uitzondering zijn de verschillende naaldkanttechnieken). In principe kan er op iedere stof geborduurd worden, net als op papier en andere minder voor de hand liggende materialen zoals bladeren en ik heb zelfs wel borduurwerk op een vergiet gezien. Natuurlijk zijn er wel stoffen die meer of minder geschikt zijn.

Bij voorkeur wordt er geborduurd op een niet rekbare stof, het probleem met rekbare stoffen is dat wanneer een stof uitgerekt wordt de draadspanning verandert en je borduurwerk en/of de stof mogelijk schade oploopt. Dit kan ondervangen worden door voor het borduren op stoffen zoals tricot en stoffen met lycra deze te verstevigen met een strijkvlies of samen met een niet rekbare ondergrond op te spannen en door beide lagen heen te borduren. Het nadeel is dat de rekbare stof door het borduurwerk z'n rekbaarheid verliest, daarom wordt er bij voorkeur op niet rekbare stoffen gewerkt. Daarin kan je het onderscheid maken tussen aftelbare stoffen en niet aftelbare stoffen.

Aftelbare stoffen kunnen van heel grof tot heel fijn geweven zijn en hebben evenveel schering- als inslagdraden per cm, deze stoffen zijn bekend als stramien, jute, aidastoffen en kaaslinnen. Het voordeel van deze aftelbare stoffen is dat je alle steken eenvoudig even groot kan maken door de draden te tellen, dit is vooral fijn voor werk in petit point, bargello, kruissteekpatronen en perzisch ajour. Deze stoffen worden speciaal voor handwerk geweven en zijn meestal van katoen of linnen. Het nadeel van aftelbare stoffen is dat je beperkter bent in de steekrichtingen en steekgroottes door het beperkte aantal weefseldraden per cm.

bij de foto's: Perzisch ajour op kaaslinnen. Diverse aftelbare stoffen: aidastof, gorf kaaslinnen, linnen, enkeldraads stramien, dubbeldraads stramien of soudangaas.

Niet aftelbare stoffen zijn eigenlijk alle geweven stoffen waarbij je de weefseldraden niet telt om je dessin te borduren. Het voordeel van deze stoffen is dat je niet beperkt wordt door het weefsel in de richtingen van de borduursteken, hoe fijner de stof, hoe vrijer je bent in je steekgrootte en steekrichting. Mijn voorkeur gaat uit naar stoffen van natuurlijke materialen zoals zijde, wol, katoen en linnen. Doordat je niet gebonden bent aan een bepaalde weefseldichtheid van de stof komen allerlei stoffen zoals die voor kleding en decoratie gebruikt worden in aanmerking.

Voor vrije borduurtechnieken zijn katoen, wol en vilt en stoffen als denim zeer geschikt, daarbij kan je ook denken aan bedrukte stoffen waar op de motieven voortgeborduurd wordt, zoals gordijnstoffen.

Voor goudborduurwerk heb ik een voorkeur voor de steviger soorten zijde zoals dupion en chantung zijde vanwege de luxe uitstraling en omdat de weefseldraden gemakkelijk opengeduwd kunnen worden met een priem om dikkere gouddraden door de stof heen te halen om af te werken. Goudborduurwerk met cannetilles kan ook bij uitstek gemaakt worden op fluweel, liefst van katoen of zijde, voor het werken met andere garens kan het handig zijn om met een bovenlaag van zijde organza te werken zodat de borduursteken niet wegvallen in de pool van het fluweel.

Voor broderie d'art, het borduurwerk met een lunevillenaald, gebruik ik bij voorkeur zijden organza. Zijden organza is sterk, dicht geweven, rekt niet en is transparant. Een van de voordelen van deze sterke stof is dat deze heel strak opgespannen kan worden, en door de transparantie kan je goed zien wat er aan de andere kant van de stof gebeurd, dit is vooral in het leerproces erg zinvol, daarnaast is het een zeer dichtgeweven stof zodat je alle vrijheid in steekgroottes en steekrichtingen hebt. Er bestaat ook goedkope synthetische organza, die raad ik af om te gebruiken omdat deze niet goed op spanning te krijgen is, deze stof is zodanig glad dat het weefsel te snel uit elkaar getrokken wordt. Ik heb zelf een voorkeur voor gekleurde zijden organza als ondergrond voor een borduurwerk, witte basisstof reflecteert zoveel licht, dat dit altijd tussen kralen, pailletten en andere toegevoegde materialen door zal schemeren en onnodig de aandacht op zal eisen. Gekleurde organza reflecteert minder licht, en zal daarmee een rijkere ondergrond voor een borduurwerk zijn die de sfeer en basistoon van een borduurwerk ondersteunt. Voor een ondergrond met rijke schakeringen kan er natuurlijk ook voor gekozen worden deze ondergrond eerst te beschilderen. Natuurlijk kan deze techniek ook op andere stoffen toegepast worden. In de haute couture wordt deze techniek ook vaak op zijden tule toegepast waardoor het borduurwerk nog transparanter en soepeler wordt. Het nadeel van zijden tule is dat het gevlochten draden zijn in verschillende richtingen. Opspannen van zijden tule is daarmee een uitdaging op zich, het kan raadzaam zijn zijden tule voor het borduren tijdelijk te stabiliseren met bv rijststijfsel of gelatine, produkten die zich makkelijk uit de tule laten spoelen of zelfs uitwrijven. Lierse kant, een verwante tamboureertechniek, wordt met katoenen garen op machinale katoenen gevlochten tule uitgevoerd. Het is niet aan te raden om op nylon tule te borduren, deze stof is gemaakt van aaneengesmolten draden die snel breken. Kies altijd een goede kwaliteit stof, dat werkt prettiger en komt het resultaat ten goede. 

 bij de foto's: Freestyle broderie op een bedrukte gordijnstof. Soutache borduurwerk op wollen stof. Goudborduurwerk op zijden dupion. Diverse niet aftelbare stoffen: wol, wolvilt, zijden dupion, zijden tule, zijden organza