over naald en draad deel 2

Over garens, ik maak voor borduurwerk een onderscheid in draad wat opgenaaid wordt, zoals gouddraad, gimpkoord, fantasiegarens, chenilles en lint, en borduurgarens waarmee geborduurd kan worden. Welk garen voor borduren geschikt is, is eigenlijk alleen een kwestie van smaak en van functie van het borduurwerk, alles wat in een naald gestoken kan worden kan gebruikt worden, of anders kan een draad, lint of band altijd nog opgenaaid worden. Er zijn verschillende types borduurgarens in verschillende materialen, de meest gebruikte borduurgarens zijn van zijde, katoen of wol.

Katoen wordt gesponnen uit de pluizen van de zaaddozen van de katoenplant, de lengte van deze vezels bepaalt de kwaliteit van het garen. 

bij de foto  V l n r: moulinégaren, perlégaren no 5, coton de Calais, cordonet special dentelle, perlégaren no 8, silk finish cotton, fil a gant

 Het bekendste katoenen borduurgaren is DMC Mouliné, het bekende franse splijtgaren in heel veel kleuren. Dit garen is een samengestelde draad van 6 dunne draden, die meestal per 2 of 3 draadjes gebruikt wordt, met name in kruissteekborduurwerk.

Veel minder bekend is het katoen perlégaren, ook wel foutief koordzijde genoemd. Dit is een dikker garen dat duidelijk een koordachtige twist heeft en niet gespleten kan worden en wat in verschillende diktes gemaakt wordt. Doordat er voor dit garen een lange katoenvezel wordt gebruikt en het garen ook nog gemerceriseerd wordt, een speciaal procedé waardoor het extra glans krijgt, lijkt dit garen wel wat op zijde. Door de dichte structuur van perlégaren krijgen borduursteken meer volume en komen verschillende borduursteken beter tot hun recht.

Dan is er nog het dunnere en sterke cordonet special dentelle of coton de Calais, een dun koordachtig garen dat vroeger in Nederland ook wel bekend stond als zakdoekjesgaren, omdat het vaak gebruikt werd om kanten randjes aan batisten zakdoekjes te haken. Dit garen wordt vaak gebruikt voor haakwerk, kantklossen en frivolité, maar kan natuurlijk ook gebruikt worden in borduurwerk. Dit garen is na wat oefening ook zeer geschikt om met een lunevillenaald/tamboureerhaaknaald te verwerken.

Voor op de naaimachine en kralenborduurwerk is er gemerceriseerd naaimachinegaren wat vaak aangeduid wordt als silk-finish cotton vanwege dezelfde glans als van perlégaren.

Fil a gant, een katoenen garen dat gecoat is. Hierdoor splijt het niet snel, blijft het glad en draait het niet zo snel in elkaar. Het nadeel van dit garen is dat het door die coating niet zo soepel is, steken blijven altijd een beetje openstaan. Fil a gant gebruik ik vooral met goudborduurwerk, omdat het zo glad is en goed door cannetilles glijdt, anderen gebruiken het ook graag in lunevilleborduurwerk. Fil a gant, ofwel handschoenengaren werd van oorsprong gebruikt om gehaakte handschoenen te maken, waar natuurlijk een sterk garen nodig was dat niet snel vuil aantrok, vandaar die coating.

Zijde wordt gewonnen door de cocons van zijderupsen (bombix mori) af te wikkelen. Kenmerkend van zijde is de glans en de sterkte van de vezel. De uitdrukking dat je leven aan een zijden draad hangt, en dus kwetsbaar is, is vooral gebaseerd op het feit dat zijde vaak in hele dunne garens en stoffen verwerkt wordt, maar het is in verhouding tot het gewicht van de vezel de sterkste natuurlijke vezel die er bestaat.  Als borduurgaren gebruik ik vooral zijden perlégarens die een mooie twist hebben en natuurlijk die kenmerkende zijdeglans. Daarnaast gebruik ik zijden splijtgaren dat bestaat uit 4 dunne draadjes die ik meestal per 2 draadjes verwerk. Dan is er nog het hoogglanzende zijden naaimachinegaren uit Japan, heel dun, maar zo vol van kleur dat een dun stiksel al een eyecatcher kan zijn.

  Metallic garen/gouddraad is altijd een samengestelde draad van een folie dat om een textiel kern heen gewikkeld is. Vroeger werd gouddraad gemaakt door bladgoud op japans papier te plakken, in hele dunne stroken te snijden en om een zijden kern heen te wikkelen. Tegenwoordig is bijna alle gouddraad en metallic garen een plastic folie dat om een textiele kern van katoen, zijde of polyester gewikkeld is, het voordeel hiervan is dat het garen niet onderhevig is aan oxidatie waardoor het mat wordt. Doordat metallic garen en gouddraad altijd omwikkeld zijn is het extra kwetsbaar en lastiger om te verwerken, het folie kan van de draad afglijden of breken en dan gaan stroppen. Veel historisch goudborduurwerk is gemaakt met opgenaaide gouddraden om de draad niet te beschadigen tijdens het werk, daaruit zijn prachtige kenmerkende technieken ontstaan zoals or nue. Dun metallic garen kan wel in de naald gebruikt worden om mee te borduren, maar moet met korte draden en extra voorzichtigheid gebruikt worden. Dit garen is ook erg mooi om mee te tamboureren, en doordat het garen met de tamboureerhaaknaald maar een keer door de stof gehaald wordt zal het ook niet snel beschadigen tijdens het werken.